• De kennis uit de 16 ecosysteemdiensten-hoofdstukken laat toe betrouwbare uitspraken te doen over de huidige toestand en recente trend van ecosysteemdiensten in Vlaanderen. Dit hoofdstuk brengt daarvoor informatie samen over het aanbod, de vraag en het gebruik van de verschillende ecosysteemdiensten. • Informatie over toestand en trends van ecosysteemdiensten is relevant voor het beleid op verschillende niveaus en voor een brede waaier aan beleidsonderwerpen. • Het gebruik van de meeste ecosysteemdiensten is ‘onevenwichtig’. Dit komt vooral omdat de vraag het aanbod (ver) overstijgt en deze trend zich in veel gevallen verder doorzet. De meeste ecosysteemdiensten worden dus intensief gebruikt. • Een onevenwichtig, intensief gebruik gaat vaak samen met negatieve effecten op andere ecosysteemdiensten. Die effecten uiten zich in een vermindering van het ESD-aanbod en een toename van de ESD-vraag. • Mogelijke verbeteringen van de toestand worden hoofdzakelijk gezocht in het ingrijpen op de ESD-vraag, maar in sommige gevallen kan ook optimalisatie van het ESD-aanbod maatschappelijke baten opleveren. • Uit de 16 ecosysteemdiensten-hoofdstukken blijkt dat ingrijpen op het ESD-gebruik het grootste potentieel biedt: natuurgebaseerd gebruik van ecosysteemdiensten werkt versterkend door het wegnemen van negatieve interacties en versterken van synergiën tussen ecosysteemdiensten. • De nadruk van deze toestandsbeschrijving ligt op het ESD-aanbod. Voor een integrale beoordeling van de toestand van ecosysteemdiensten zijn meer data nodig over governance, drivers, relevante ecosysteem-kenmerken en welzijnsindicatoren. De • Adviseren van concreet beleid vereist omzetting van de best beschikbare kennis uit verschillende disciplines naar duidelijke informatie met gekende betrouwbaarheid. Daarvoor is integratie van verschillende datatypes en bepalen van betrouwbaarheid van de conclusies nodig. • Trend-rapportage via een herhaalbare toestandsbeschrijving of ’ESD-boekhouding’, (EU-BDS target 2 voor 2020) vereist ontwikkeling van ...