Dit verhaal gaat over de exploratie van onontgonnen werelden. Of - voor anderen - over het sloffen langs stinkende sloten in een saai landschap. Over een boeiend landschap met een intrigerende geschiedenis - of over een marginaal landbouwgebied dat na ophoging misschien geschikt zou zijn om er golfbanen aan te leggen (zoals enkele jaren geleden is voorgesteld). Het is ook het verhaal over een type landschap dat steeds zeldzamer wordt, en dat gedoemd is om in het volgende millennium helemaal te verdwijnen. Waterland is een van de laatste grote, aaneengesloten, in de middeleeuwen ontgonnen hoogveengebieden. Als veen in cultuur wordt gebracht begint het te slinken, en dat proces stopt pas als het veen verdwenen is, zoals ook in Waterland zal gebeuren. Wij plegen roofbouw op het veen. En dan is het ook nog een verhaal over mensen: enerzijds over de mensen die zich eerst met akkerbouw bezighielden, toen met scheepvaart en daarna met veeteelt, die in de laatste duizend jaar verschillende keren de structuur van hun dorpen aanpasten aan nieuwe omstandigheden, en die nu proberen het agrarische rendement van het gebied te verhogen door een ruilverkaveling; anderzijds over de mensen die in 1976 de eerste onzekere schreden zetten op hun tocht naar de bronnen van de Waterlandse geschiedenis, en die al doende steeds meer ontdekten en steeds zekerder werden over de route. We begonnen in 1976 met een zo goed als lege archeologische kaart; nu zijn meer dan achthonderd archeologische objecten gedocumenteerd, en is informatie verzameld over nog eens een paar honderd andere, ooit verloren gegane, huisplaatsen. Samen bergen die objecten een boeiend, intrigerend en nieuw verhaal. Er zijn in het verleden geen maatregelen genomen ter bescherming van het Waterlandse bodemarchief, eenvoudigweg omdat het bestaan daarvan niet bekend was. Rond 1984 bleek in gesprekken met de Landinrichtingsdienst dat dergelijke maatregelen nu wel mogelijk waren, en dat bij het nemen daarvan zelfs haast was geboden omdat de aanstaande ruilverkaveling ...