Bij het bestuderen van het in 1303 verleende Zuidhollands recht vielen mij drie termen op: wapendrencken, huysstotinge en leeds lanc ende naghels diep. Het recht is van nature conservatief; gebruiken en terminologie kunnen een lang leven leiden. En zo ook deze termen. Het zoeken naar de betekenis en de herkomst ervan voerde mij naar de vroeg middeleeuwse geschiedenis van Nederland. Het begrip leeds lanc ende naghels diep, het bepalen van de ernst van een steekwond, verraadt de herkomst van de bewoners van het Midden-Nederlandse rivieren gebied: het gebied tussen Halle en Maagdenburg. Dit was het gebied van de Warnen, een stam waarvan in een vroeg middeleeuwse bron vermeld wordt dat ze bij de monding van de Rijn terecht zijn gekomen. Een overtreding uit het oude Friese recht: wapendrencken, het moedwillig iemand in het water stoten, slaan of werpen, komt heel vaak voor in het plaatselijk recht noordwest van een lijn die van het noorden van Vlaanderen naar Overijssel loopt. In een deel van dit gebied was er ook sprake van de asega, een functionaris eveneens bekend uit het Friese recht. Of beide te danken zijn aan alléén Friese invloed, is niet zeker. We vinden namelijk bij de mondingen van de grote rivieren al vroeg de naam muiden gebruikt worden. Dit is geen Fries woord, maar wordt wel gevonden rond de monding van de Elbe waar in de vroege middeleeuwen Saksen gevestigd waren. Van hen is bekend dat ze net als de Friezen zeevaarders waren, in hun wetten het wapendrencken strafbaar stelden en ook de asega kenden. Tenslotte het begrip huysstotinge. Een specifieke variant van huisvredebreuk waar een Frankisch rechtsartikel herkenbaar is, het strafbaar stellen van het gewapender wijs iemands huis aan vallen. Het hier volgend artikel behandelt eerst de Germaanse volksrechten, waar deze begrippen mee in verband staan en daarna deze drie rechtstermen afzonderlijk om vervolgens een overzicht te geven van wat inmiddels bekend is over het Midden-Nederlandse rivierengebied in de vroege middeleeuwen en hoe deze rechtsartikelen ...