Yılan Figürü ve Sembolizm

İnsanoğlunun kültür ve inanç tarihçesinde ortak bir hafıza aktarımıyla günümüze dek ulaşan sembol grubu içinde hayvanlar önemli bir yer tutmaktadır. Yılan bu açıdan belki de en fazla ve aynı zamanda karşıtlıklar içinde algılanan bir sembolizm öznesi olarak ortaya çıkmaktadır. Farklı dönem ve kültürlerin efsane, masal ve mitoslarında kendine yer bulan yılan kavramsal açıdan iyi ve kötünün sıklıkla yer değiştirdiği bir niteliğe sahiptir. Sözel ve yazılı gelenekteki bu karşıtlık, görsel aktarımlarda nasıl bir yansımaya dönüşmektedir? Bu açıdan, antik materyal kültür kaynakları dayanağında yılanın... Mehr ...

Verfasser: Hatice Kalkan
Özkan Deniz
Dokumenttyp: Artikel
Erscheinungsdatum: 2021
Reihe/Periodikum: İtobiad, Vol 10, Iss 3, Pp 2328-2344 (2021)
Verlag/Hrsg.: Mustafa Süleyman ÖZCAN
Schlagwörter: yılan / sembol / sabazios / tümülüs / ölü kültü / fallos / serpent / symbol / sabazius / tumulus / cult of death / phallus / Social Sciences / H
Sprache: Deutsch
Englisch
Französisch
Russian
Turkish
Permalink: https://search.fid-benelux.de/Record/base-26862711
Datenquelle: BASE; Originalkatalog
Powered By: BASE
Link(s) : https://doi.org/10.15869/itobiad.902939

İnsanoğlunun kültür ve inanç tarihçesinde ortak bir hafıza aktarımıyla günümüze dek ulaşan sembol grubu içinde hayvanlar önemli bir yer tutmaktadır. Yılan bu açıdan belki de en fazla ve aynı zamanda karşıtlıklar içinde algılanan bir sembolizm öznesi olarak ortaya çıkmaktadır. Farklı dönem ve kültürlerin efsane, masal ve mitoslarında kendine yer bulan yılan kavramsal açıdan iyi ve kötünün sıklıkla yer değiştirdiği bir niteliğe sahiptir. Sözel ve yazılı gelenekteki bu karşıtlık, görsel aktarımlarda nasıl bir yansımaya dönüşmektedir? Bu açıdan, antik materyal kültür kaynakları dayanağında yılanın ikonografik bir değerlendirmesinin yapılabilmesi, toplumsal algı değişkenlerine görsel kanıtlarla da bakılmasını sağlayacaktır. Yazılı kaynakların da referans oluşturduğu Yunan-Roma dönemine ait görsel veriler değerlendirilirken, bu bağlamda, avcı-toplayıcı bir evreye ait olan Göbeklitepe insanlarının kabartmalarında öne çıkan en erken yılan figürlerine de değinilmiştir. Şüphesiz yılan figürünün günümüzden on iki bin yıl önceye ait kabartmalarda dönemin insanı için ne anlama geldiği, varsayımlara dayalı olarak değerlendirilebilir. Bununla birlikte gizem, korkutuculuk, deri değiştirme gibi özellikleri, yılanın çağlar boyunca neden bu denli sıklıkla görsel aktarımlarda yer bulduğu konusuna yanıt olabilir. Diğer yandan yazılı kaynakların devreye girmesiyle birlikte Sümer, Hitit ve Klasik Hellen-Roma mitolojisinde yer bulan serpens-yılan, çok yönlü bir metafor ve sembolizm içeriğinde ve daha da zenginleşmiş görsel yorumlarla karşılaşılan bir figüre dönüşür. Burada söz konusu bu sürecin yazılı ve görsel verilerle ortaya konulduğu bir çalışmanın sonuçları paylaşılmıştır.Ayrıca burada yılan figürünün ölü kültü ve yeraltı dünyası ile olan yakın ilişkisi nedeniyle yeni bir öneri olarak tümülüs üzerlerinde dikilen ve fallos taşları olarak adlandırılan buluntuların yılan olabilme olasılığı içinde ele alınması tartışmaya açılmıştır. Nitekim bu konudaki görüşler arasında bolluk ve bereket sembolleri olarak görülen fallos sembollerinin ...