Het klimaat verandert in Nederland: de gemiddelde temperatuur is over de afgelopen eeuw gestegen, de hoeveelheid en de intensiteit van de neerslag zijn toegenomen en zeer warme dagen komen vaker voor. • Verschillende effecten van klimaatverandering zijn in Nederland al waarneembaar. Sommige effecten zijn positief, zoals een toename van de landbouwproductie en van het aantal gunstige recreatiedagen. Andere zijn negatief, zoals een toename van wateroverlast en een afname van de kwaliteit van het oppervlaktewater (watertemperatuur, algengroei) en van biodiversiteit. Een versnelde zeespiegelstijging en een toename van de piekafvoeren van de rivieren als gevolg van klimaatverandering zijn in Nederland vooralsnog niet waargenomen. • Klimaatverandering en de effecten daarvan zullen naar verwachting de komende eeuwen doorzetten. Negatieve effecten van klimaatverandering hangen vooral samen met veranderingen in het optreden van extreme weerssituaties (droogte, noodweer, hittegolven en dergelijke). Daarnaast is er mogelijk een grotere kans op het nieuw of opnieuw optreden van ziektes en plagen in de landbouw of de volksgezondheid. De veranderingen bieden Nederland ook kansen, onder andere voor de landbouw en de toerismesector. • De effecten van klimaatveranderingen zijn in Nederland bij het huidige tempo van verandering in beginsel beheersbaar. • Bovendien zijn er voor Nederland enkele fysieke factoren die een matigende invloed kunnen hebben op de toekomstige effecten van klimaatverandering. Zo kan waterbuffering in het bovenstroomse gebied ervoor zorgen dat minder extreme piekafvoeren van de Rijn Nederland bereiken. • Aandacht voor de klimaatrisico’s is inmiddels verankerd in het merendeel van de relevante beleidsdossiers. Wel verschilt die aandacht per dossier: −− De klimaatrisico’s en de onzekerheden die daarmee gepaard gaan op het gebied van waterveiligheid, zoetwaterbeschikbaarheid en stedelijke ontwikkeling, zijn opgenomen in het Deltaprogramma. Dit programma biedt Nederland de kans om tijdig te anticiperen op de ...