Pożegnanie z religią zorganizowaną. Współczesna proza holenderska: wybrane teksty, parateksty, konteksty Niniejszy artykuł nakreśla zjawisko literackiego sukcesu trzech współczesnych pisarzy holen­derskich: Maartena ‘t Hart, Franki Treur i Jana Siebelinka, których prozę, reprezentującą rozmaite gatunki literackie między innymi esej, powieść i opowiadanie, łączy tematyka zmierzchu religii, w Holandii do niedawna jeszcze zorganizowanej na zasadzie tak zwanych kolumn ideologicznych, znajdujących oparcie głównie w protestantyzmie i katolicyzmie. Pisarze ci, wyrastający z ortodoksyjnej tradycji kalwińskiej, dominującej na północy Holandii, reprezentują zarówno zanikające społeczności i emancypujące się grupy społeczne, jak i jednost­ki wchodzące w ich skład, typowe dla społeczeństwa holenderskiego, które współcześnie cechuje wysoki stopień sekularyzacji. ‘T Hart wyszydza kalwiński literalizm biblijny, jak też, podobnie jak Franca Treur, kreśli portret zamkniętych ludowych kalwińskich nisz, podczas gdy Jana Siebelinka fascynuje tragiczna mistyka łaski. T.S. Eliot w eseju Religia i literatura zauważa, iż kultura odchodząca od źródeł religijnych rodzi literaturę, w której religia stopniowo zmienia swą pozycję — początkowo wszechobecna, z czasem staje się przedmiotem sporu, by ostatecznie być postrzegana jako anachronizm. Idąc jego śladem, zauważyć można, iż w prozie ‘t Harta kalwinizm a właściwie cała tradycja chrześcijańska jest na­dal groźnym ideologicznym wrogiem, którego potrzeba obezwładnienia uzasadnia wszelkie chwyty, z nieszczędzącą niczego zjadliwą satyrą włącznie. Prozę Treur i Siebelinka cechuje natomiast nuta nostalgii i dwuznaczność, co lepiej predestynuje ich niż ‘t Harta do pełnienia funkcji strażników dziedzictwa kulturowego swoich środowisk. ; Pożegnanie z religią zorganizowaną. Współczesna proza holenderska: wybrane teksty, parateksty, konteksty Niniejszy artykuł nakreśla zjawisko literackiego sukcesu trzech współczesnych pisarzy holen­derskich: Maartena ‘t Hart, Franki Treur i Jana Siebelinka, których ...